28.12.1891, Emmanuel de Bom aan August Vermeylen

Indextermen Metadata
Titel: 28.12.1891, Emmanuel de Bom aan August Vermeylen
Auteur: Emmanuel de Bom
Geadresseerde: August Vermeylen
Plaats van verzending:
Datum: 1891-12-28
Brieftype: Brief, geen omslag
Afmetingen: 208 271
Fysieke bijzonderheden: Ongelijnd vel dat doormidden werd gevouwen tot vier gelijke schrijfhelften (twee per zijde). Alle vier de helften zijn beschreven. De vouwlijn is verstevigd met transparante plakband.
Bewaarplaats: Letterenhuis, Antwerpen, België
Collectie: B708, nummer 61009/1
Elektronische publicatie: Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie / Centre for Scholarly Editing and Document Studies Gent © Copyright, CTB
Editeur: Bert Van Raemdonck
Promotor: Prof. dr. Yves T'Sjoen, Em. prof. dr. Anne Marie Musschoot

Facsimile's


Maandag 28/12 91
Gust!
Ik heb met Paulus Buschmann[1] gesproken over uw artikel Meunier.[2] All right! Ge kunt gerust uw studie volledigen met 'n portret en een reproductie van 't beste of (indien gij dat beter vindt) met twee reproducties: éen van beeldhouwerij, een ander van schilderkunst. Houdt gij er aan, zorg dan maar voor die 3 dingen.[3] Ge moet dan drie photo's laten maken. Het portret wordt gezincografiëerd door Malvaux te Brussel. De beide kunstwerken gephototypeerd door Maes te Antwerpen. Zend de 2 (of de 3) machienen rechtstreeks aan P[aul Buschmann] — Ge ziet dat men breed is. Buschm[ann] gaat uitstekende verbeteringen aan de Vl. Sch. toebrengen. Ge zult het weldra bemerken, reeds aan 't omslag van 't e[erstkomende] nr.[4] Er is heel veel met hem te doen. Ik zie hem onbewust heel progressistische denkbeelden inslurpen. Laat ons hopen! Hopen wij!
Wat mij verrast en genoegen doet is dat zelfs Max Rooses maar hier en daar enkele kleine anodiene aanmerkingen heeft gemaakt op den vorm van mijn artikel.[5] Er is middel om 't met zulke pee-ën eens te worden.
Gelooft ge nu dat er iets broeit, qu'y a queq' chos' en l'air? Nu moet gij ook beloven alles te doen wat gij kunt om de Vl[aamsche School], ten minste in dezen eersten tijd van gedaanteverwisseling, te ondersteunen, te stutten. Ik ga ook bij Franck aankloppen. Die moet meêdoen.
Al de vrienden uit de Hofstraat werken mee.[6] Zij zullen [2] teekeningen leveren.[7] Fik Hageman zal een titelblad maken in vervanging van de smeerlapperij die nu voor 't laatst nog gebruikt wordt.[8]
Ik heb een brutaal artikel over de expositie van Arte en Laboone geschreven[9] — Ge herinnert u die prullen nog wel? Il y aura des pleurs et des grincements de dents.
Dat is voor 't 2e nr van de Vl[aamsche School]. Indien gij ook in 't 2e komen wilt, Spoed u dan.[10] Ook 't artikel over Simons van me moet daarin (Februari)!![11]
In 't 3e of 4e nr hoop ik klaar te zijn met een artikel over Ibsen.
Ik ga binnen eenige tijd aan Simons vragen dat hij alle 2 maanden (dus 6 maal per jaar) een artikel zou willen zenden uit Amsterdam.[12] Indien we van die Vl[aamsche School] eens onzen droom van het tijdschrift (denk aan ? - 384 = ?) konden maken.[13]
Ik zou smerig zijn indien ik u niet wat van Malvina vertelde. Haar impressie van u is kurieus. Zij vond dat men op uwen smoel zooveel "medelijden", zooveel "gevoel" kon lezen! Ik heb gezegd al lachend dat ge 'ne je m' en foutiste zijt! En zij heeft me niet geloofd.
En ik óok niet, houwe!
Poot van
Mane den Stoute
P[ost Scriptum] Buschm[ann] neemt aan in den min of meer strijdlustigen toon dien ik aangenomen heb mee te gaan, indien ik insta voor 't werk, dat zulks zou vragen. Dat is juist "in mijnen scheut" gesproken. Ik voel me zeer oorlogzuchtig![14] —
Wanneer komt ge weêr naar Antwerpen? Vast tusschen dit en 14 dagen, hoop ik?

Annotations

[1] Paul Buschmann, uitgever van De Vlaamsche School.
[2] August Vermeylen, 'Constantin Meunier', in: De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 39-43.
[3] Het artikel werd opgeluisterd door een portret van Constantin Meunier, naar een kooltekening door zijn zoon Karl, en door een paginagrote kooltekening, getiteld Een ijzergieter van Constantin Meunier zelf.
[4] Het omslag van het eerste nummer van 1892 was nog steeds gemaakt volgens het grafisch ontwerp van Karel Doudelet dat alle jaargangen van de nieuwe reeks tot dan toe had gesierd.
[5] In het eerste nummer van De Vlaamsche School (1892) publiceerde Emmanuel de Bom een lang artikel over de laatste tentoonstelling van Als Ik Kan, die plaatsvond in het Oud Museum voor Schilderkunst in de Venusstraat te Antwerpen, van 14 tot 30 november 1891. Dit artikel bevat een interessante historiek van deze vereniging, die in 1883 gesticht werd. Zie Emmanuel de Bom, 'XXVe tentoonstelling van "Als ik kan", in: De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 1-13. Het artikel was gedateerd op "December 1891".
[6] In de Hofstraat, niet ver van de Onze-Lieve-Vrouwe-toren te Antwerpen, was er "een doodgewoon cafeetje [Café des Artistes], waar voornamelijk jonge schilders samenkwamen die aan de Antwerpse Academie studeerden: Richard Baseleer, Fik Hageman, Francis Nijs, Louis de Pooter, Arthur Briët, Antoon van Welie, Karel Theunissen, Gerard van der Heyden, een poos ook Frans en Herman Deutmann, en die zoo zonderlinge problematische figuur van den aarts-grübler Herman Muller." Emmanuel de Bom was met zijn "literatuur en honger en dorst naar avontuur en schoonheid op een schoone dag, denkelijk door Baseleer geloodst, daarbinnen beland." Zie: Emmanuel de Bom, 'Herinneringen aan eenige schilders te Antwerpen' [Richard Baseleer, Hendrik Luyten, Evert Larock], in: Elsevier's geïllustreerd maandschrift, XXXVIII (april 1928), p. 244-256. Over het cafeetje in de Hofstraat, zie ook Emmanuel de Bom, 'Café des artistes', in: Touringclub van België, LIV, nr. 9 (1 mei 1948), p. 105-108 en nr. 10 (15 mei 1948), p. 110-115.
[7] In De Vlaamsche School, nr. V (1892) verschenen van het groepje uit de Hofstraat alleen twee werken van Arthur Briët: een portret van Alexander Struys, bij wie Briët in de leer was, en een weergave van een schilderij, Moeders taak.
[8] Niet gebeurd. Zie [4].
[9] Emmanuel de Bom bezorgde voor de kunstkroniek 'In Antwerpen' in De Vlaamsche School (nr. V (1892, p. 29-30, gedateerd "Dec.'91") een fel afbrekende kritiek van de tentoonstelling van de kunstkring Arte et Labore, die van zondag 20 tot zondag 27 december 1891 liep in de Verlatzaal (Twaalfmaandenstraat) te Antwerpen. De woordspeling Arte et Labore met "Erwten en labboonen" (in het Antwerps uitgesproken als 'aarte en labone'), waarmee hij zijn artikeltje inzette, toont duidelijk zijn misprijzen voor het geëxposeerde werk. I.v.m. de tentoonstelling, zie ook: [Anoniem], 'Arte et labore', in: De Koophandel van Antwerpen, 26 dec. 1891, p. 3.
[10] Zie: August Vermeylen, 'De tentoonstellingen. Henri de Braekeleer (Tentoonstelling van den "Cercle artistique" Brussel)', in: De Vlaamsche School, nr. II (1892). Zie later ook: August Vermeylen, 'Voorwaarts (Ve tentoonstelling, Brussel)', in: De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 27-28.
[11] Niet gebeurd. Ook in andere tijdschriften van 1892 werd geen artikel van Emmanuel de Bom over Leo Simons Mz. teruggevonden.
[12] Zie de gedichten die Leo Simons in 1892 onder het pseudoniem Bergh de Leeuw in De Vlaamsche School publiceerde (nr. V (1892), p. 67-69.
[13] Zie brief 203 in verband met Vrije Kunst.
[14] Over deze tweede poging om (ditmaal samen met de pas verworven vrienden uit de Hofstraat) De Vlaamsche School in te palmen, schrijft Emmanuel de Bom niets in Emmanuel de Bom, 'August Vermeylen', in: Nieuw Vlaanderen, p. 193-200, waarin hij nochtans de geschiedenis van de aanloop tot Van Nu en Straks vertelt.
1
2

Register

Naam - persoon

Baseleer, Richard (° Antwerpen, 1867-03-30 - ✝ Genève, 1951-02-20)

Schilder.

Bom, Emmanuel Karel De (° Antwerpen, 1868-11-09 - ✝ Kalmthout, 1953-04-14)

Bibliothecaris, journalist en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Nora Aulit op 24/08/1901 in Antwerpen.

Brièt, Arthur (° Madioen (Java), 1867-01-25 - ✝ Nunspeet, 1939-02-23)

Schilder van de realistische school.

Leerling van J.Hoevenaar Wzn.(Utrecht). Liet zich in 1884 inschrijven aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen. Werkte ook in Mechelen bij A.Struys. Behoorde tot de Vriendenkring, die geregeld in het Café des Artistes (Hofstraat, Antwerpen) bijeenkwam en waartoe ook E.de Bom behoorde. Was een bekende van V.van Gogh, die hij een "slecht schilder" vond.

Met zijn verblijf op het Noord-Brabantse platteland werd hij een gerenommeerd schilder van boereninterieurs, die echter vooral buiten Nederland (Duitsland, Frankrijk) gewaardeerd werden. Te Nunspeet organiseerde zijn vrouw, Johanna Vorsterman-Van Oijen, avonden met lezingen, waarop o.m. F. Timmermans vaak te gast was.

Buschmann Sr., Paul (° Antwerpen, 1816-01-01 - ✝ Antwerpen, 1909-11-20)

Drukker-uitgever.

Lid van de Liberale Vlaamsche Bond, waarvan hij afgevaardigde was in de Provincieraad. Nam van 1870 af samen met zijn broer Gustave de leiding waar van de drukkerij-uitgeverij van zijn vader J.-E. Buschmann († 1853). Gaf o.m. VS uit, dat hij na de dood van D.van Spilbeeck (1877) tot 1896 samen met P.de Mont ook leidde; ook de tweede reeks van Van Nu en Straks (1896 - 1901) nadat hij reeds in 1892 het prospectus voor de eerste reeks had gedrukt, werd door zijn persen verzorgd. Zijn uitgaven, vaak met bibliofiele waarde, bezorgden hem de faam op het einde van de 19de eeuw van Antwerpen een middelpunt van drukkunst te hebben gemaakt.

Deutmann, Frans (° Zwolle, 1867-03-27 - ✝ Blaricum, 1915-07-18)

Schilder van portretten, figuurstukken en boereninterieurs. Broer van Herman Deutmann. Was vier jaar lang leerling van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen (onder K.Verlat). Genoot zijn verdere opleiding in Parijs en Londen. Werkte lange tijd in Laren (Noord-Holland), waar hij zich toelegde op boereninterieurs en landelijke taferelen. Behoorde in het begin van de jaren negentig met A.Briët en E.de Bom tot een kring van bevriende kunstenaars die geregeld samenkwamen in het Café des Artistes in de Hofstraat te Antwerpen. Zie verder Th.-B.

Deutmann, Herman (° Zwolle, 1870-06-02 - ✝ Den Haag, 1926-12-25)

Schilder.

Broer van Frans Deutmann. Verbleef in de jaren negentig veel in het buitenland (Hannover, Bremen, Londen). Vestigde zich tenslotte in Den Haag als fotograaf.

Doudelet, Karel (° Rijsel, 1861-02-08 - ✝ Gent, 1939-01-07)

Symbolistisch schilder en graveur.

Begon als beeldhouwer, maar legde zich onder impuls van C.Meunier toe op de schilderkunst. Exposeerde o.m. bij Les XX te Brussel. Verbleef ongeveer 25 jaar lang in Italië, waar hij in de artistieke kringen rond Papini en d'Annunzio groot aanzien kende. Was gedurende de eerste wereldoorlog verbonden aan een van de eerste cinematografische ondernemingen te Rome. Bleef echter voornamelijk bekend als boekillustrator van M.Maeterlinck. Behalve diens werk verluchtte hij ook tijdschriften (De Vlaamsche School, Mercure de France, Ermitage, Le spectateur catholique, Die Insel) en werk van o.m. P.de Mont en Eug.Demolder. Zie ook Th.-B.

Franck, Louis (° Antwerpen, 1868-11-28 - ✝ Wijnegem, 1937-12-31)

Advocaat en politicus.

Hageman, Victor (° Antwerpen, 1868-12-05 - ✝ Ukkel, 1938-10-24)

Schilder.

Heyden, Gerard Van Der (° Ravenstein, 1864-03-31 - ✝ St.-Oedenrode, 1939-12-08)

Nederlands portret- en figuurschilder.

In 1888-'89 leerling van de Antwerpse Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Maakte met E. de Bom deel uit van het artistieke vriendenkringetje uit het Café des Artistes in de Hofstraat (Antwerpen). Werd in 1891 lid van Als Ik Kan. Werkte veel te Londen. Was op latere leeftijd bevriend met E. Hullebroeck en F. Timmermans.

Malvaux, Etablissements Jean (° 1884 - °)

Firma in 1884 opgericht door de tweede zoon van Jean Malvaux (‡ 1903), Alfred. Meteen de eerste werkplaats voor fotogravure in België. In 1885 en 1886 werden de zonen André, Eugène en Arthur eveneens in de zaak opgenomen. Men voerde er op dat ogenblik o.m. de cliché's voor Le Globe Illustré uit. In 1887 werden nieuwe ateliers gebouwd, drie jaar later werd met heliogravure gestart, en in 1893 met driekleurendruk. Na een reis naar Londen in 1895 werd allerlei nieuw materiaal aangekocht. De jaren 1900—1914 waren er van enorme activiteit en expansie, maar na W.O.I moest in 1919 alles herbegonnen worden. In 1930 werd de offsetpers in gebruik genomen. De firma is thans nog gevestigd aan de De Lannoystraat 69 te Molenbeek.

Meunier, Constantin Emile (° Etterbeek, 1831-04-12 - ✝ Elsene, 1905-04-04)

Beeldhouwer, schilder en graficus.

Vader van Karl Meunier.

Meunier, Karl (° St.Joost-ten-Node, 1864-07-14 - ✝ Leuven, 1894-03-20)

Landschap- en figuurschilder en etser.

Zoon van C.Meunier.

Nijs, Francis (° Antwerpen, 1863-04-24 - ✝ Antwerpen, 1900-06-07)

Landschapsschilder en affiche-ontwerper.

Rooses, Max (° Antwerpen, 1839-02-10 - ✝ Antwerpen, 1914-07-15)

Kunsthistoricus en criticus.

Vader van Rosa Rooses.

Scheepers, Malvina (° Antwerpen, 1870-11-02 - °)

Kunstschilderes.

Uitbaatster van het schilderscafé in de Hofstraat 4 te Antwerpen. Haar vader, aannemer, was ook eigenaar van een café op de Begijnenvest. Ze huwde met de schilder Frederik Simpson Coburn (°Melbourne 18/03/1871) en werd met hem bij collegiaal besluit geschrapt uit de registers van Antwerpen op 17/06/1927, nadat bleek dat beiden zonder opgave van bestemming de stad hadden verlaten.

Simons, Leo Mz (° Den Haag, 1862-08-01 - ✝ Rotterdam, 1932-06-11)

Auteur, uitgever (Wereldbibliotheek) en Vondelkenner.

Struys, Alexander (° Antwerpen, 1852-01-24 - ✝ Ukkel, 1941-03-24)

Genreschilder.

Exponent van het naturalisme in de schilderkunst. Trachtte zijn werk een sociale dimensie te geven. Leerling van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Volgde K.Verlat op als directeur van de Kunstschule in Weimar (1877-1882). Vestigde zich daarna in Mechelen. Zijn roem dateert van 1876 met het doek Roofvogels, waarin hij de hebberige houding van sommige Jezuïeten aan de kaak stelt.

Theunissen, Karel (° As (Limburg), 1871-05-10 - ✝ Watermaal-Bosvoorde,)

Schilder van genre- en figuurstukken, portretten en landschappen. Van 1888 tot 1889 leerling aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Werkte in As, Luik, Veurne, Neder-Okkerzeel en tenslotte Bosvoorde aan het Zoniënwoud. Bewonderaar van Rembrandt, wat zich uit in zijn voorliefde voor het clair-obscur. Onderging invloed van het werk van P.J. van der Ouderaa, wiens leerling hij was. Gehuwd met de zuster van Hilda Ram. Behoorde tot de kring van pastoor A.Cuppens.

Vermeylen, August. (° Brussel, 1872-05-12 - ✝ Ukkel, 1945-01-10)

Hoogleraar, kunsthistoricus en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Gabrielle Josephine Pauline Brouhon op 21/09/1897.

Welie, Antoon Van (° Afferden, 1866-12-18 - ✝ Den Haag, 1957-09-25)

Schilder.

Titel - krant/tijdschrift

Elsevier's Geillustreerd Mandschrift

Koophandel Van Antwerpen, De. Dagblad Voor Politiek, Nijverheid, Kunst En Landbouw Van Antwerpen (° 1863 - ✝ 1897)

'Dagblad voor Politiek, Nijverheid, Kunst en Landbouw van Antwerpen'. Doctrinair-liberaal dagblad.

Vlaamsche School, De (° 1855 - ✝ 1901)

Tijdschrift voor kunsten, wetenschappen, letteren, oudheidkunde en kunstnijverheid.

Vrije Kunst

Tijdschrift dat in 1890 werd gepland doch nooit werd uitgegeven. Initiatiefnemer daartoe was P.van Assche. De redactie zou bestaan uit P.van Assche, E.de Bom en A.Vermeylen. De opname van P.de Mont werd in beraad gehouden. Ook C.Buysse en H.Langerock werden uitgenodigd om aan de redactie deel te nemen. Buysse aanvaardde en Langerock weigerde. Als leuzen werden voorgesteld: "Hoogmoedighlic!" en "Volg de vrije bane waarop de vrije geest U leidt!" (Poesjkin). Voor het drukken en uitgeven werd aan X.Havermans (later uitgever van Van Nu en Straks, 1ste reeks), A.Hoste en S.Warendorf (Ned.) gedacht. Het eerste nummer was gepland als dubbelnummer waarin bijdragen zouden voorkomen van A.Vermeylen, P.van Assche, E.de Bom, C.Buysse en H.Bossiers die eveneens deel zou uitmaken van de redactie. Het plan in bovenstaande vorm viel definitief in duigen, toen bleek dat P.van Assche tijdens de onderhandelingen i.v.m. Vrije kunst, zonder de medewerkers hierin te kennen, De vrije vlucht op touw had gezet. A.Vermeylen en E.de Bom werkten nochtans in stilte verder aan Vrije-kunst-plannen: einde 1890 stelden Vermeylen en De Bom een nieuw project op voor de wedergeboorte van Vrije kunst. Hieruit bleek hoe het geplande tijdschrift, hoewel grootser en ruimer opgevat, in het verlengde zou liggen van Jong Vlaanderen en reeds anticipeerde op het latere Van Nu en Straks.

Naam - instituut/vereniging

Als Ik Kan (° 1883 - ✝ 1950)

Antwerpse kunstkring.

Werd opgericht door een aantal jonge kunstenaars, die via groepstentoonstellingen hun werk een ruimere bekendheid wilden geven. Stichters waren F. Hanno, P. de Wit, F. Adriaenssen, Ch. Bolland, L. Brunin, E. Chappel, J. Rosier, H. Rul en H. van de Velde. Onder het voorzitterschap (vanaf 1 januari 1890) van H.Luyten, die ook het grote groepsportret Een zitting van de kunstkring Als ik kan 1885 schilderde, traden nog enkele talentrijke jongeren toe (onder wie K. Mertens, R. Baseleer, E. Larock en V. Hageman). De manifestaties van de kring werden o.m. door VS, het leidinggevende kunsttijdschrift uit die tijd, met welgemeende belangstelling gevolgd. Rond de eeuwwisseling echter verloor de groep zijn élan en verschoof naar de achtergrond van het artistieke leven, om rond 1950 te verdwijnen.

Arte Et Labore

(1887?) - ?

Antwerpse kunstkring.

Stelde zich tot doel door het inrichten van tentoonstellingen het beoefenen van de beeldende kunsten te stimuleren. De vroegst vermelde vergadering dateert van augustus 1887; een eigenlijke stichtingsdatum is niet bekend. Catalogi wijzen op tentoonstellingen tussen 1890 en 1904. Tot de leden behoorden o.m. L. van Aken, F. Mortelmans, O. Halle, H. Timmermans, Pr. van Luppen, J. van Leemputten en Fr. Hens. R. Looymans, die tot de stichtende leden behoorde, was jarenlang voorzitter, met H. de Smeth als penningmeester.

Koninklijke Academie Voor Schone Kunsten Te Antwerpen

Titel - artikel

Arte Et Labore

(1887?) - ?

Antwerpse kunstkring.

Stelde zich tot doel door het inrichten van tentoonstellingen het beoefenen van de beeldende kunsten te stimuleren. De vroegst vermelde vergadering dateert van augustus 1887; een eigenlijke stichtingsdatum is niet bekend. Catalogi wijzen op tentoonstellingen tussen 1890 en 1904. Tot de leden behoorden o.m. L. van Aken, F. Mortelmans, O. Halle, H. Timmermans, Pr. van Luppen, J. van Leemputten en Fr. Hens. R. Looymans, die tot de stichtende leden behoorde, was jarenlang voorzitter, met H. de Smeth als penningmeester.