Brussel, Zondag 7-2-92.
Mane,
Wees niet ongeduldig: voortaan zal ik u — ten minste — alle zondagen schrijven. De regelmatigheid, meneer!
Mijn schoonzuster is gered. Geen gevaar meer te vreezen.[1]
Gisteren opening van de XX.[2] Dat wordt zeer plechtig gedaan, zeer select... de kaarten kosten 15 fr! Er waren daar een hoop dames met rijkelijke en extravagante kleêren, en juffers met artiestieke koppekens, die me hebben doen droomen. Ook... al de "prinsen der Critiek", met smerige koppen niet een zier artiestiek. Daar een half uur gesproken met Maeterlinck, kennis gemaakt met Valère Gille en Theo van Rysselberghe. James Ensor teruggevonden. Const[antin] Meunier "vastgehaakt": hij zal, verzekert hij, alles zenden binnen twee of drie dagen. Ik heb hem nog gezaagd om een oorspronkelijke teekening te geven.... Misschien!... Waarschijnlijk...
Ge zult maandag (15 Feb[ruari]) mijn artikel ontvangen. Ik kan aan alles tegelijk niet werken, en wil u niets belooven voor dien datum. Ik heb een urentabel opgesteld, en iedere dag brengt zijn werk meê. De regelmatigheid, meneer.
Ik heb sedert ongeveer zes weken Leo niet meer gezien. Ik voel nog geen aanvechtingen van sentimentaliteit. Gij wel, schijnt me... Ah! ah!!... ah!!!! (lach van den Spotgeest).[3]
Waar blijven toch die werken van Couperus??[4]
Ik heb de Gids van Febr[uari] nog niet gelezen.
Spreek toch eens met P[ol de Mont] om te weten of de vogels nog zingen zullen.[5] Er zijn zoo een hoop vragen die altijd onbeantwoord blijven. Ge vervangt dat met
[2]
lyrische uitspattingen over onstoffelijke liefde... Eerst was het Myra, dan
HANNA
maar het lyrisme was hetzelfde voor beide, en bleef even rechtzinnig toegestaan aan Myra & Hanna, Hanna en Myra. Gelooft ge waarlijk dat de "extaze" tweemaal in 't leven kan ontmoet worden?
En dan dat mysterie rond die wezens! Dat schijnt me zoo een kinderhistorie, meer gevoeligheid dan gevoel. Ik moet het u toch eens rechtuit zeggen: ik geloof dat ge uzelven opmaakt, dat ge uzelven opsteekt om de extaze te vinden in ál uw liefdes.... Enfin, ik ben weeral niet metaphysiek gestemd dezen morgen. Gíj zijt misschien op den waren weg: díe is gelukkig, die altijd de dupe blijft van zijn gevoelens en gedachten.
Jaak Dw[elshauvers] is klaar met zijn roman.[6] Hij heeft me de helft gelezen, en ik zal de rest morgen hooren. Het is wat ongelijk, soms geniaal. Gebrek aan compositie, te veel uitweidingen. Hierover meer toen ik het in 't geheel zal kennen. Zekere deelen gelijken erg op wat ik moet schrijven. Dat komt er van, in dezelfde lucht te leven & te ademen.
Met Jaak Donderdag in Ter Camerenbosch gewandeld. De hemel, rond den avond, was "geel, als gele chrysanthemums" (H[erman] Gorter),[7] en de boommassas, in de verte, waren dof-zwart als met Oostindischen inkt afgelijnd, en soms heel violet. Indien een schilder dát dorst op het doek brengen, dan zou men ongetwijfeld schreeuwen van "uitmiddelpuntigheid"[8] enz.
Misschien (?) zal ik nog den tijd hebben voor nr 3 't een of 't ander te schrijven over de tentoonstelling der XX.[9] Ik heb er gisteren weinig kunnen van zien, er waren te veel selected dames... Maar het schijnt me beter nog dan verleden jaar[10] (Toorop, Khnopff, Denis [een onbekende], de Toulouse-Lautrec, Meunier, Minne, enz.). Gij zult wel schrijven over de XIII, in nr 3.[11]
[3]
Een avond doorgebracht bij Van Langendonck. Niets dan over kunst gepraat (Edgar Poë & Villiers-de-l'Isle-Adam, twee kerels voor wie mijn bewondering steeds aangroeit). Hij zal meêwerken [aan] Vl[aamsche School].[12]. Misschien zullen we binnen eenigen tijd een driemaandelijksch souper der jongeren kunnen inrichten.
Poot van Gust
Annotations
[1] Zie brief 29, noot 1bis.
[2] Zie o.m. brief 61, noot 4.
[15] Zie brief 1ter, noot 2.
[6] Zie brief 11, noot 9.
[7] Herman Gorter, Verzen (Amsterdam, W. Versluys (s.d.), p. 65: 'De lucht was geel als geele chrysanthemen'. Incipit van driestrofig gedicht met verzental 4-3-2.
[8] De term 'uitmiddelpuntigheid' of 'buitenmiddenpuntig' wordt door Buschmann, Max Rooses en August Vermeylen gebruikt. Door de eerste twee om de kunstrichting van de XX af te breken, door Vermeylen om met de kritiek van Buschmann en Rooses te spotten. Deze begrippen komen voor in 2 artikels in De Vlaamsche School. Het eerste artikel is van P.B. (Buschmann): 'XIII en XX', in: nr. V (1892), p. 46-47, p. 47: 'Het werk der vingtisten kan dus niet beschouwd worden als de verpersoonlijking der moderne schilderkunst. Het is gansch eigenaardig, staat op zich zelve, en moet met eene andere benaming gekenschetst worden. Hoe het komt dat die strekking in zekere kringen ophef maakt, laat zich verklaren door het aantrekkelijke van al wat buitengewoon is, stout en buitenmiddenpuntig...' Vermeylen repliceert hierop wat later in zijn artikel 'De XX te Brussel', in: nr. V (1892), p. 73-75, op pagina 74: 'Voor de meeste symbolische werken — en misschien de heerlijkste — heeft men gesproken van uitmiddelpuntigheid. Ik denk dan altijd aan een perk van gemeene laaggroeiende bloempjes, en in het midden een hoogopschietende orchidee, met oneindig geschakeerde kleuren, aristocratisch-geheimzinnig, hoog op een zeer dun stengeltje... Hare doorluchtigheid de menigte gaat voorbij en mompelt schampermuilend: "Uitmiddelpuntigheid! Aanstellerij!". O! die stempieperige eunuchen die voor den tempel der officieele aesthetiek wacht houden, en hun gezanik over "ongezondheid" en "onduidelijkheid", wanneer een schilder wat meer wil weergeven dan "het gemoedelijk boerenleven", en geen doeken penseelt die "verteld kunnen worden"!...' Zie ook brief 58. Herhaaldelijk drukt Vermeylen in zijn brieven aan De Bom in maart en april zijn vrees uit dat zijn artikel door Buschmann zal geweigerd of verminkt worden. Door de tegenwerking van Buschmann zal Vermeylen niet meer willen publiceren in De Vlaamsche School. Zie ook brief 4, noot 1bis.
[9] Er komt inderdaad een artikel van Vermeylen over 'De XX te Brussel', maar het verschijnt pas in de vijfde aflevering (p. 73-75).
[10] Achtste salon van de XX in het Museum voor schilderkunst te Brussel van 8 februari tot 8 maart 1891.
[11] Er verscheen geen artikel van Emmanuel de Bom in De Vlaamsche School (1892) over de XIII. De tentoonstelling van de XIII ging door in Antwerpen in het Oud Museum, van 7 tot 28 februari 1892. Zie Het Handelsblad, XLVIII, 8 (10-11 jan. 1892), p. 2.
[12] Van Prosper van Langendonck verscheen in het bijblad van De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 70 het gedicht 'Metempsychose.
