Antw[erpen] 13 Nov[ember] 92.
Weledele Heer,
In dank uw brief ontvangen. Zeer vereerd door uw aanbod, dat ik aanneem, met geestdrift zelfs.
Maar één oprecht woord erbijgevoegd: ik voel mij niet geroepen een partijman te worden. Mijn bijdragen aan uw blad zullen dus puur individueele meeningsuitingen zijn. Mijn kennis van sociale studiën berust niet op studie van boeken; ik heb zeer weinig gelezen. Ik tracht mij alle dagen meer en meer in te wijden.
Het artikel,[1] waarvan U me de plaatsing aankondigt, was bestemd voor een krant — de... Haarlemsche Courant!! Die natuurlijk, hoe kon ik zoo naïef zijn! geweigerd heeft. Het is niet zeer diep doordacht en zeer snel geschreven. U zult dat waarschijnlijk aan gedachte en stijl wel gemerkt hebben.
Voor zooverre ik mij tot heden een denkbeeld heb kunnen vormen over de sociale quaestie, geloof ik te behooren, of beter: geneigd te zijn om over te hellen naar de uiterste richting der sociaal-democratie, d.i. de uiterste grenslijn tusschen socialisme en anarchisme, in de niet-burgerlijke opvatting van dit laatste begrip. Ik hoop, dat de toekomstige Staat (misschien zal er dan wel van geen Staat meer sprake zijn) aan de individualiteit haar vrije ontwikkeling zal toelaten. In het tegenovergestelde geval ben ik volstrekt tegen staatssocialisme, en meer bijzonder tegen utopieën in den aard van Bellamy's "in 't jaar 2000".[2] Ik vind dat die Bellamy aan niets anders dan aan een soort politie-agent der maatschappij kan vergeleken worden.
Mijn meewerking aan uw blad? Ik gaf gister-avond een voordracht over Henrik Ibsen.[3] Ik zou daarvan de quintessence in uw blad kunnen laten opnemen.
Ik wil ook een artikel schrijven over de stelling door Tarde verdedigd op het Anthropologisch Congres te Brussel:[4] Les Crimes des Foules.[5] Daarover, geloof ik, zijn interessante dingen te zeggen.
Maar nog eens, ik herhaal het u, mijn standpunt zal er steeds naar streven louter individueel te zijn. De rol van propagandist trekt mij niet aan.
Ik zend U hierbij, tot nadere kennismaking, een ex[emplaar] van een prospectus[5] dat gisteren 't licht gezien heeft. Misschien zal U dààruit ook eenigszins kunnen afleiden met wie U te doen hebt. Ik houd van afgeteekende, nette posities.
Nogmaals dankend voor uw zeer vereerend aanbod, — een antwoordje te gemoet ziende — noem ik me met hoogachting
Uw d[ienstwillige]
E[mmanuel de Bom]
Dahliastr. 21Annotations
[2] Edward Bellamy, Looking Backward: 2000-1887 (Londen, Frederick Warne and Co., [1888]). Zie ook de tweede druk van de Nederlandse vertaling: Edward Bellamy, In 't jaar 2000, vertaald door Frank van der Goes, in: Het Volksbelang, XXV, 50 (12 dec. 1891), p. 3.
[4] Het derde congres voor criminele anthropologie werd in Brussel gehouden van 7 tot en met 13 augustus 1892. Zie La Chronique van 9 en 14 augustus 1892.
[5] Gabriel Tarde, Les Crimes des Foules: zie brief 184, noot 3.
[11] Versie D, die op 12 november 1892 van de pers kwam.
