Faropolis, 18-2-91
[*]
"Lieber Schatz!", ik leef hier een leven! maar een leven!...
Ik heb dees week geen tijd gevonden om u eenige regels te schrijven! Wees daarom niet kwaad op mij: 't is haar fout.
"Vasistas"? Weêral een wijf? — Ja, kerel, een goddelik wijf, met oogen!... en lokken... en goddelike lokken, "zwart als de vleugel der kraai", en een lachje, — een goddelik lachje, en ooren zoo klein als een zeeschelpje, en voetjes klein en handjes zoo fijn (dit is een prozadicht, oem mor is te wijzen dat ik dat ook kan), en daarbij (ideaal!!): 't is een Kunstenares!...
Ziehier heel de geschiedenis:
Dinsdag 10 heb ik thuis verteld dat ik naar Antwerpen trok. Bij Dwelsh[auvers] den dag doorgebracht, en 's avonds een chineeschen rok aangetrokken, en zoo de stad in.
9 ure. Anspachlaan. Ik val op een vroolijke bende: l'Armée du "Chahut".[1] Voorop, de majoor Clibborn, die psalmen leest: ... "en de geest van God is in de lucht, en zijn wind (ph!ph! ...) blaast op het water!" Dan komen: miss Mousseline, met een onbeschrijfbaren hoed, — miss Booth — eenige soldaten van mannelijk en vrouwelijk geslacht, alsook een "soldat mixte" — eindelijk, een jonge ingewijde, gekleed in Calabreesche baanstroopster, — een goddelike ingewijde, herhaal ik. Ik leg haar uit dat ik alleen ben, zonder vrouw om mij in de rechte bane der deugd te houden, blootgesteld aan al de bekoringen van ons wereldlijk leven. Ik vraag haar of ik mijn zaligheid mag vinden in haar armen. Zij: "Beminnelijke Chinees, ik zou u wel willen verlossen, maar ach! ik ben maar een arme nieuweling in de handen des heeren!" (sic).
[2]
Na een 'conciliabule'[*] van heel het leger, ben ik aangenomen. En dzing! boem! vooruit, muzijk! De piston — want er was daarbij ook een piston — doet zijn koperen fanfare over de hoofden galmen, Clibborn voert het woord voor de menigte, en "speecheert" in alle koffiehuizen. Miss Mousseline en miss Booth zingen kerkliedjes, en ik kus mijn ingewijde! En we hadden overal een succes van alle duivels![2]
Maar rond 11 u. begin ik te ontdekken dat ik met een troep van kunstenaars en kunstenaressen ben. Ik verklaar mij een kunstcriticus. Dan hangen ze allemaal aan mijn lijf. En, de ellebogen op tafel, bij Francesco Cirio,[3] beginnen we te kouten over kunst! Op kunstgebied, zijn ze vooruitstrevend en anarchist, noemen het Salon[4] een "artistiek gasthuis", en verdedigen de XX.[5] Dat was in mijn botten!... Op tien minuten hadden ze al de kunstenaars "kapot" geslaan. Herbo hebben ze verpletterd, De Vriendt in stukken gesneden, Wauters[6] levend opgeëten. En 't was een gelach met "cette vieille bique de Vander Ouderaa!" Enfin, ik was geestdriftig. Mane, "ge ziet dat van hier"!
Moet ik u vertellen dat we den heelen nacht gedanst, gezoend en gezongen hebben? We hebben Sulzberger[7] — de criticus van l'Etoile belge — onder handen genomen, en hem dingen gezegd die hij niet gauw zal vergeten. Hij scheen te zeggen: "Jongetjes, jongetjes, in wat een gareel ben ik hier?"
Wij hebben tot 8 u. 's morg[ens] champagne gedronken! (Ja, marquise, zoo zijn we!) 'k Ben naar de abdijstraat getrokken, heb geslapen, en ben thuis gekomen om 2 1/4 u. (met den trein die uit Antwerpen vertrekt om 1.15!)
Ik ben gisteren met haar naar de tentoonstelling der XX geweest. Ik zal haar kaarten voor de exposities geven, en zij zal me doen loges bekomen voor al de groote concerten in de Muntschouwburg. Ze is geboren in Bagnères-de-Bigorre (Pyreneën), speelt piano (ach!) en vedel (ah!), en bewondert Flaubert. Salammbo[8] heeft ze driemaal gelezen, en het hoofdstuk "Sous la tente" wel tienmaal! Ze spreekt fraai duitsch, en geradbraakt engelsch, en zingt liederen van Frederi
[3]
Mistral in 't provençaalsch: "Magali! ma tant' amado!..."[9] Enfin, goddelik, colossaal, ideaal!...
Ik reik u den pol uit de hoogte van mijn zevenden hemel.
En ze is geestig!... Een oude, die een beetje kindsch is, wilde haar op zijn knieën doen neêrzitten. En zij, met een duivelslachje: "Cher petit vieux, tu redeviens précoce, toi?" Is dat niet ideaal?
[[Ter vervanging van de handtekening staat een varkentje getekend.]]
1° P[ost Scriptum] — Zondag avond ben ik met haar, miss Booth en m[iss] Mouss[eline], en Dwelshauvers, gaan warmen wijn zuipen bij een vrouw die ik absoluut niet ken, en zelfs nooit gezien heb!
Of we daar gelachen hebben! Of we!...
Dag [[getekend maantje voor 'Mane']],
G[ust]
2° P[ost Scriptum] — Schrijf me een zeer langen brief over Clara, en alles wat er in de Scheldestad gebeurt.
3° P[ost Scriptum] — Zend mij de twee boeken die 'k betaald heb, in de maatschappij tot bevordering.[10]
Annotations
[*] 'Faropolis': Brussel. 'Faro' was een zwaar soort Brussels bier.
[1] Allusie op "L'Armée du Salut" (Leger des Heils). 'Chahut' (Fr.) betekent: 'wilde, onwelvoeglijke dans; lawaai'. Misschien maakte Vermeylen meteen ook een allusie op Georges Seurats schilderij Chahut, dat hij besprak in zijn artikel 'De XX te Brussel' (in: De Vlaamsche School, nr. IV (1891), p. 85-86. Vermeylen noemt Seurats schilderij in dit artikel "een pedante, koud-technische proef die 'k afgrijselijk vind..."
[*] 'Conciliabule': Bespreking, samenkomst.
[2] Deze passage is een vriendelijke allusie op het Leger des Heils, met zijn streng hiërarchische en militaire structuren. Zo is Miss Booth de vrouw van William Booth, de stichter van het Leger des Heils. De "vroolijke bende", waarmee Vermeylen hier optrekt was dus waarschijnlijk verkleed in militanten van het Heilsleger. Over deze beweging en zijn stichter, zie Ferdinand Domela Nieuwenhuis, 'Generaal Booth van het heilsleger en zijn plan', in: De nieuwe gids, VI, nr. 5 (1 juni 1891), p. 233-269; F.M. Wibaut, 'Boekbeoordeelingen', in: De nieugids, VI, nr.3 (1 febr. 1891), p. 405-412; La société nouvelle, VII, nr. 74 (28 febr. 1891), p. 267 en ten slotte Georges Garnir, Souvenirs d'un revuiste, Brussel, Presses de l'Expansion Belge, s.d., p. 24: "à cette époque tout Bruxelles était en proie à l'Armée du Salut", dit n.a.v. een toneelstuk dat de veelzeggende titel Salambooth kreeg.
[3] Wijnkroegje in de Beursstraat te Brussel.
[4] Allusie op de driejaarlijkse tentoonstelling van beeldende kunsten te Brussel, waarvan Vermeylen een bespreking gaf in De Vlaamsche School, nr. III (1890), p. 155. Dat Vermeylen het eens was met de kritiek op het Salon (een "artistiek gasthuis"), die hier in de brief weergegeven is, blijkt uit de negatieve bewoordingen waarmee zijn bespreking in De Vlaamsche School doorspekt is.
[5] Zie de bespreking door Vermeylen, in: De Vlaamsche School, nr. IV (1891), p. 85-86. Zie hierover nog M. Octave Maus, Trente années de lutte pour l'art 1884-1914 (Bruxelles, Librairie L'Oiseau Bleu, 1926), p. 109-126.
[6] Vermeylen bedoelt wellicht de historieschilder Emile Wauters, die zich in 1890 in Parijs had gevestigd.
[8] Gustave Flaubert, Salammbô (1862).
