Woensdag 27 Mei 91.
Boos, nu ja, een beetje ben ik het toch geweest; maar wie zou er op u, — gij onbetaalbaar ketje, in zijn edelste uiting! — boos kunnen blijven.
Aan mij de beurt nu als vader en philosoof tegen u op te treden.
Ge doet een beestigheid. (Welsprekend kort, hé?) Ge poogt me te verduiken, dat gij in de klem zit, ge beweert de kunst te kennen uw passie te kunnen "canaliseeren" — kom, ik ken die praatjes, 'k heb ze juist als gij aan mezelf wijsgemaakt en daarna aan u geschreven.
Gust, eer het te laat is man: ruk u los, want ge raakt de kluts kwijt. Eerste gevolg uwer... liefde: (beeld u toch niet in, dat gij haar bemint, dat was mijn fout ook: 't is vleeschkoorts!); gij schrijft me niet meer. Ik ten minste zond u pakken papier, waarop de strijd dien 'k voerde geboekt stond — en dàt was een bewijs, dat er strijd was. Er is echter een oogenblik gekomen, dat ik ben aan 't twijfelen gegaan — en o Gust, dat is gevaarlijk! dàn is er alle kans te vergaan. Ei hoe na, of 'k zat in 't net! — Toen schreef ik niet een heele tijd lang: dat is dus een slecht teeken.
Uw lief bezit u, zegt ge — en ge wordt daarvoor ontrouw aan 1° de Kunst, 2° de Studie; 3° aan Mij.
Dat vind ik bliksems stom, hoor; want 'k geloof u niet, waar ge beweert, verstandig-cyniek te zijn. G'hebt ook een hart, en tóch zijt g'een kunstenaar, gij, die eens schreeft dat een kunstenaar zooiets niet behoeft.
Indien gij bepaald beleven wilt wat ik deed, doe het, maar toon
[2]
ook dat ge mij kunt navolgen in het karakter dat ik nu aan den dag leg: 'k heb met Cl[ara] unbedingt afgebroken en sedert 10 dagen er niet meer naar omgezien. Sedert dien schreef ik een zestal groote artikels in de Koophandel over Rossi en Shakespeare, zeer goede artikels hoor![1] 'k Heb o.a. aan Cornette en Pol de Mont (die voordrachten gaven over Sh[akespeare]) waarheden gezeid,[2] die furore hebben gemaakt in ons Landerneau.[3]
'k Maakte de intieme kennis van Leo van Aken, uitmuntend kunstschilder, meer: denker en artist en beleefd man; met hem heb ik sedert een veertien dagen gesprekken, die 'k u zou willen overseinen. Gij zijt er in den geest aanwezig, want 'k praat aldoor van u.
Hij heeft me dingen verteld van zijn Léo, zijn Clara — kerel, die je verstomd zouden maken! 'k Had u vroeger geschreven, indien 'k vroeger centen had gehad. De Rossi-vertooningen hebben me heelemaal opgeslorpt daarbij. 'k Zou u graag hier zien. Morgen Donderdag ben ik den heelen dag vrij. Indien je komt gaan we samen naar Rossi.[4] Ge hoeft maar uw trein te betalen; maar telegrafeer dan vóor tien uren 's morgens b.v. Indien gij niet kunt, zal ik een middel zoeken om u te komen vinden, op een anderen dag, om u bij de ooren te pakken. Waarom houdt Jacques Dw[elshauvers] niet 'n oog in 't zeil?
Later meer.
Je Mane.
Annotations
[1] Namelijk Emmanuel de Bom, 'Rossi-voorstellingen. Voordracht Pol de Mont [over W. Shakespeare en zijn werk]', in: De Koophandel van Antwerpen (22 mei 1891), 'Rossi-voorstellingen. Voordracht Arthur Cornette [over Koning Lear]', in: De Koophandel van Antwerpen (23 mei 1891); 'Rossi-voorstellingen. [Rossi in de rol van Koning Lear]', in: De Koophandel van Antwerpen (24-25 mei 1891); 'Voordracht van den hr. A.Moortgat [over Othello]', in: De Koophandel van Antwerpen (26 mei 1891); 'Rossi-voorstellingen. Hamlet', in: De Koophandel van Antwerpen (26 mei 1891); 'Rossi-voorstellingen. Ot[h]ello', in: De Koophandel van Antwerpen (28 mei 1891).
[2] De Bom had inderdaad in zijn verslagen van de voordrachten, die in het Koninklijk Atheneum te Antwerpen gehouden werden om het publiek voor te bereiden op de in het Italiaans gegebrachte Shakespeare-voorstellingen, hier en daar pertinente opmerkingen laten vallen over de manier waarop Pol de Mont en vooral Arthur Cornette hun voordracht hadden opgevat. Blijkbaar had men hem hiervoor op de vingers getikt; cf. de aanhef van zijn artikeltje 'Voordracht van den hr. A. Moortgat' ([1]): "Sommigen zijn van oordeel, dat ik mij, bij het beoordeelen der Shakespeare voordrachten op een verkeerd standpunt stel [...] Hierop antwoordende, kan ik niet beter doen dan mijn opvatting duidelijk maken door 't volgende: Ik beschouw een verslag niet als de bloote weergalm van 't behandelde; maar meen dit laatste te mogen toetsen aan eigen begrip en opvatting [...] Deze enkele woorden hebben geen ander doel dan aan de geachte voordrachtgevers en aan mijn lezers te doen gevoelen dat ik de zending der critiek als een ernstige beschouw en dat de daad van, zoowel aan vriend als aan vijand, de goeie, lieve waarheid te zeggen, voor mij niets afschrikkends heeft."
[3] Landerneau: Bretoens stadje aan de monding van de Elorn in het departement Finistère. Bekend voor Franse uitdrukkingen als "il y aura du bruit à Landerneau" en "on en parlera à Landerneau". Voor meer details over de oorsprong van die zegswijzen, zie Grand dictionnaire universel du XIXe siècle (Parijs, Librairie Classique Larousse et Boyer, 1867), onder het trefwoord "Bruit".
[4] Die dan Macbeth speelde. Zie in De Koophandel van Antwerpen (28 mei 1891) het artikel getiteld 'Voordracht van den hr. Gittens', ondertekend M (= De Bom). De voorstelling zelf werd besproken door De Bom in De Koophandel van Antwerpen van 30 mei 1891, eveneens ondertekend met 'M'. Over de Rossi-voorstellingen te Antwerpen, zie ook het Maandblad van het Taalverbondn nr. 5 (19 juli 1891), p. 38.
