Vrijdag 24 Juli 91
Solus ad solum!
Wat ik vooral van uwen brief wil onthouden, 't is dat ge een paar dagen naar Brussel komt alvorens we naar den Rijn trekken. (Beschermend:) Ge hebt zeldzaam een idee... maar als ge er éen hebt dan is ze altijd geniaal.
Nu, vooral gesproken over de zaak Antonius — J[ong Vlaanderen] - Jeune Belgiq[ue] Hebt ge dingen gevonden die u pijn hebben gedaan, ik lijd er meer van, geloof me. Eerst zal ik Giraud en Gilkin op zij schuiven. Die ben ik niets, niets schuldig. Misschien het "bleek Pieroken van Giraud" in een maanziek rondeelken...[1] Ik geloof het niet. Van Gilkin heb ik La Damnation de l'Artiste (zijn eenig werk) maar dit jaar gelezen.[2] Blijft Verhaeren. Ik moet het bekennen, mijn geweten was niet heel gerust toen ik mijn Vl[aamsche] Kermis las. Ziehier de waarheid: toen ik de twee sonnetten in 't eerste nr van J[ong Vlaanderen] schreef,[3] had ik nog niet Les Flamandes gelezen.[4] Die zijn gànsch van mij. Later, toen het door mijn bol schoot een Vl[aamsche] Kermis te baren, sloot ik Verh[aeren]'s boek weg, en ik trachtte iets te maken dat niet zou gelijken op het gedicht Les vieux maîtres.[5] Verhaeren had een Jan Steen geschilderd, ik wilde de schilderij van Rubens weêrgeven (die we samen in Brussel kochten). Maar ik kon de herinneringen uit Verhaeren niet wegdrijven. Als mijn verzen af waren herlas ik "Les Flam[andes]" en ik moest wel erkennen dat de kleur dezelfde was. Ik heb Verh[aeren] niet gepasticheerd, maar we hebben beiden hetzelfde willen schilderen. Ik wilde het stuk bewaren, maar ik had niets anders te geven voor Zing[ende] Vogels, en Pol liep achter om kopij.[6]
[2]
Die zaak verveelt me meer dan ge 't gelooven kunt. Dat bewijst dat ik mijn weg nog niet gevonden heb, dat ik rondtast als een kind, dat ik nog niet "ma première dentition littéraire" heb (Jaak Dwelsh[auvers]), dat bewijst dat ik nog onder den invloed sta van alles wat ik lees, en dat ik misschien zou beter doen met niets uit te geven eer ik mijn kunst machtig ben. Wie kan aan die invloeden ontsnappen? Verhaeren zelf pasticheerde Richepin, Gr[égoir]e le Roy pasticheert Verlaine, Iwan Gilkin hermaakt Baudelaire, enz. en die zijn zoo jong niet meer als ik. Pol d[e Mont] begon zelf met zich achter al de Fransche Parnassiens te slepen, en later maar kon hij eigenaardig worden. En nu nog herbegint Maur[its] Sabbe Ophelia.[7] Dit zeg ik niet om de schuld van mijn rug af te werpen, maar om te bewijzen dat ge van den eersten dag af uw eigen ziel niet kunt ontdekken. Dat is de groote kunst, en ik hoop wel dat ik eens op mijn ware baan zal komen. Tot daar toe, wat ik ook moge schrijven of doen, zou 'k willen dat gij ten minste mij zoudt aanzien, zoo niet als een talent hebbenden, maar toch als een trouwen, eerlijken kunstenaar. Dat is mij genoeg.
Over ons reis zullen we spreken als ge in Brussel zult zijn. We zullen ook eens kouten over vrouwen, wijven en andere hoeren.
'k Heb sedert eergisteren zeer veel gepraat met Georg Dw[elshauvers] en Edw[ard] Coremans over ons vertooningen van Ibsen. Beiden nu keuren onze keus af, en ik geloof dat ze geen ongelijk hebben. Als document, om Ibsen te kennen, is de Volksvijand zeer veel waard. Maar het schijnt dat het moeilijk op het tooneel "houdt". Daarbij, dat stuk is maar politiek; integendeel, Rosmersholm interesseert heel het menschdom.[8] Dat is het hoogste, en ook het typiekste gewrocht van Ibsen. Daarin vindt ge alles: strijd tusschen liefde en plicht, tusschen verouderde gedachten nieuw streven, tusschen individualisme
[3]
en maatschappij, tusschen vrije wil en determinisme, al de leitmotiven van Ibsen, en problemen: het geluk in 't leven, de herediteit, enz. enz. Overigens, als psychologie staat Rosm[ersholm] ver boven de andere stukken en nam[elijk] de Volksv[ijand], en het heeft een passioneelen kant die ontbreekt in dit laatste stuk. Kortom, indien een voordracht voor de vertooning gegeven wordt, geloof ik dat we moeten Rosm[ersholm] kiezen (is reeds vertaald). Die voordracht moet natuurlijk gegeven worden door een personaliteit. Wie??
Schrijf me spoedig hierover.
[[In plaats van een handtekening staan een varkentje en een maantje getekend, hand in hand.]]
(Erklärung: de Mane en de Gust drukken elkaar den Pol.)
Annotations
[1] "Alleen nog, van tijd tot tijd, zwerft door de witbesneeuwde vlakte een bleek Piercken van Giraud, dat zijn' breede blanke mouwen met een vroom gebaar opheffend, een treurig Requiem psalmt, en zijn ziel in den kelk eener symbolische lelie aan de maan offert, als de winterwind wild toetend, de knipoogende starrekens toeblaast". Uit: August Vermeylen, 'Maanzieke rondeelkens', in: Jong Vlaanderen, I, nr. 8 (12 jan. 1890), p. 37; naar Albert Giraud, Pierrot lunaire. Rondels bergamesques (Brussel, Paul Lacomblez; Parijs, Alphonse Lemerre, 1884). Opgedragen aan Iwan Gilkin).
[2] Iwan Gilkin, La damnation de l'artiste (Brussel, Edmond Deman, 1890). Met lithografie van Odilon Redon.
[3] Namelijk Het klinkdicht van den vedelaar en Het klinkdicht der worsteneters. Zie brief 128, noot 9.
[4] Emile Verhaeren, Les Flamandes (Brussel, Lucien Hochsteyn, 1883).
[5] In: Emile Verhaeren, Les Flamandes, p. 3-8. Het gedicht is opgedragen aan "Maître Jean Richepin".
[6] Vermeylens Vlaamsche kermis verscheen dus gedeeltelijk als een fragment uit het grotere gedicht Sint-Antonius in Zingende Vogels, I, 1ste stuk [juni 1891], p. 52-55. Zie ook brief 128, noot 10.
[7] Niet teruggevonden. Vermeylen kende Maurits Sabbe als medewerker van Jong Vlaanderen (1889-1890). Zie Lode Monteyne, De"Sabbe's" (Antwerpen, V. Resseler, [1933], p. 191-192. Zie ook Rob Roemans, Analytische bibliographie van en bibliographie over Prof. Dr. Maurits Sabbe (Gent, H. Vanderpoorten & C°, 1933), p. 76-77.
